Chiến tranh Ukraine : HIMARS ? – Trần Lý

Trần Lý

• HIMARS là gì vậy ?

  BBC News (30 tháng 8, 2022) có bài giải thích đơn giản khá dễ hiểu :

Himars= M142 High Mobility Artillery Rocket System là một Hệ thống Pháo binh phóng rocket , có khả năng di động cao. Hệ thống phóng này gắn trên một quân xa (trọng tải 5 tấn), có thể phóng 6 phi đạn điều khiển, phóng đi liên tục kế tiếp nhau..

  Các phi đạn cung cấp cho Ukraine có tầm bắn xa khoảng 70km (50 miles) (gấp đôi tầm bắn của các đại bác howitzer mà Hoa Kỳ và NATO đã cung cấp cho Ukraine).

  Tầm bắn 50 miles này tương đương với tầm của phi đạn Smerch của Nga., nhưng Himars phóng các phi đạn hướng dẫn mục tiêu bằng GPS có mức độ chính xác cao hơn.

   Theo tài liệu chính thức được công bố (đến tháng 3-2023) Hoa kỳ đâ cung cấp cho Ukraine 20 Hệ thống Himars, và sẽ cung cấp thêm 18  hệ thống trong thời gian sắp tới.

  Anh cũng cung cấp cho Ukraine 6 Hệ thống phóng rocket M270 hoạt động tương tự như Himars và bắn cùng loại phi đan..

• Báo chí và Tin tức mạng..

• Time Magazine (Jan 4, 2023) : “HIMARS Rockets are Key to Ukraine’s War success”
• Washington Post (Feb 9, 2023) : ‘Ukraine’s rocket campaign reliant on US precision targeting..”
• Business Insider (Feb 10, 2023) : “Ukraine Almost never fires HIMARS at Russian Forces without US data “
• CNN (Người Việt trích dịch Feb 26, 2023) “Ba loại vũ khí giúp xoay chuyển chiếc cuộc, chặn đứng quân Nga”.. (HIMARS là một trong 3 loại này!)

  Cứ theo các tin tức này, thì muốn thằng trận.. chỉ cần thêm HIMARS ? Với 20 Hệ thống đã ‘xoay chuyển’ thì nếu thêm 20 hệ thống nữa.. chiến tranh sẽ bị ‘đảo lộn’ ?

Đâu có dễ như vậy !

• Vài chi tiết kỹ thuật về HIMARS

Wikipedia có nhiều chi tiết về M142 HIMARS

https://en.wikipedia.org/wiki/M142_HIMARS

Xin ghi vài chi tiết từ Missilery.info

   HIMARS (High Mobility Artillery Rocket System) được thiết kế để phá hủy các mục tiêu của quân địch (bao gồm các nơi đặt pháo, hệ thống phòng không, các khu vực yểm trợ..kho trữ tiếp liệu..). Quan niệm chiến thuật khi chế tạo HIMARS  là cung cấp cho các đơn vị bộ binh, nhảy dù và các đơn vị xung kích ứng phó cấp tốc một phương tiện pháp yểm trợ di động và có thể chở bằng phi cơ vận tải (C-130) đến gần chiến trường..

   Kế hoạch được nghiên cứu và phác họa từ giữa Thập niên 1980s; Nhu cầu cấp bách hơn sau Cuộc Hành quân Just Case của Mỹ vào Panama (12-1989). Mẫu đầu tiên được đưa ra thử nghiệm năm 1994 và tác xạ thử nghiệm dùng Hệ thống phi đạn ATACMS gắn trên xe, được thực hiện vào tháng 7-1998..

   (Năm 2000, Lockheed Martin Missiles đã chế tạo được mẫu thử=prototype phi đạn R44 công phá rất chính xác các mục tiêu tầm xa, dùng cho các hệ thống MLRS và HIMARS đặt trên xe vận tải quân sự. Phi đạn có thể hoạt động cùng các hệ thống hướng dẫn mục tiêu, kết hợp với hệ thống định vị GPS; Hệ thống hướng dẫn bao gồm các thiết bị radar điện tử (Doppler, dùng làn sóng ngắn), radar phát sóng hồng ngoại giúp xác định và  tấn công các mục tiêu di động ;  các hệ thống thiết bị laser..)

   Các thử nghiệm tiếp tục với các hệ thống phi đạn khác nhau và hoàn tất vào 2004.

Đến tháng 2-2015, đã có 480 Hệ thống HIMARS được sản xuất và Tháng 6-2005, HIMARS chính thức được trang bị cho Quân đội Mỹ

   Hệ thống HIMARS gồm                                                

• Quân xa M -142

Loại xe , sáu bánh, 6 X 6, trọng tải 5 tấn dùng máy diesel Caterpillar, 6 xy lanh do 3 nhân viên điều khiển (tài xế,  nhân viên điều hành tác xạ và sĩ quan chỉ huy hành quân); vận tốc đến 90km/giờ

• Xe vận tải và ‘nạp điện’

Cũng loại xe 6X6, trang bị cần cẩu và hệ thống cứu nạn kéo xe. Hệ thống nạp điện đặt trên một thiết bị điều khiển (console) di chuyển kéo mở ra và thu lại được;  có thể điều khiển từ xe 142 hay từ xa..

• Rockets các loại (hướng dẫn đến mục tiêu; và  đạn thường)
• Thiết bị điều khiển tác xạ.

   Để thành một vũ khí pháo binh tấn công, HIMARS được trang bị một giàn phóng (pod) với 6 ống phóng rocket GMLRS hay giàn một ống, phóng một phi đạn ATCMS

   Giàn phóng của HIMARS có thể chuyển đổi cùng với hệ thống pháo M270 MLRS.

              * MLRS = Multiple Launch Rocket System

               * GMLRS = Guided Multiple Launch Rocket System

               * ATACMS = Army Tactical Missile System

     HIMARS viện trợ cho Ukraine trang bị giàn phóng 6 ống GMLRS , bắn các rockets  điều khiển Inertial Navigation System (thiết bị dùng các cảm ứng điện tử, kết nối với computer để tính vị trí, hướng dẫn đầu đạn bay đến mục tiêu), dược trợ giúp thêm bằng hệ thống hướng dẫn mục tiêu GPS . Rocket thuộc các loại M30 và M31 (hai loại này có tẩm bắn xa tối đa khoảng 90 km). Năm 2021, Lockheed Martin có thử nghiệm loại ER (Extended Range) GMLRS  (tầm bắn xa đến 150km)

   Cần ghi nhận UKraine được Anh cung cấp 6 Hệ thống cũ  M270 MLRS cũng phóng rocket tương tự như HIMARS.

     M270 là hệ thống phóng rocket cũ của Bộ binh Mỹ, từng sử dụng từ 1991 tại Chiến tranh Vùng Vịnh, được cãi biến để bắn các rocket đầu đạn hướng dẫn đến mục tiêu dùng tại Ukraine. Hệ thống đặt trên xe chạy xích. M 270 có thể bắn các rocket M31A

Ngoài Anh , NaUy, Pháp và Ý cũng gửi tặng Ukraine một số M270.

• Rockets dành cho HIMARS

  Các hệ thống HIMARS tại Ukraine hiện được sử dụng để phóng các rockets 220mm M31A1, có tầm xa tối đa 77km (48 miles) mang đầu đạn nặng 90kg, độ chính xác trong vòng 15m quanh mục tiêu.

               (Giàn phóng của HIMARS có 6 ống; Giàn của M270 có 12 ống) 

   Cuối tháng 2-2023, Chính phủ Mỹ đã công bố việc gửi cho Ukraine loại ‘đạn mới GLSDB= Ground-Launched Small Diameter Bomb). loại bom tinh khôn. có thể phóng từ Himars, chính xác vào các mục tiêu xa đến 150km

   GLSDB do hai Công ty Saab và Boeing cộng tác sản xuất tại Missouri, Mỹ là một phối hợp giữa loại bom đường kính nhỏ GBU-39 cùng một rocket M26. GLSDB dùng cánh và động cơ rocket để lướt và đánh vào mục tiêu.

  Loại bom ‘khôn’ này , trước đây dự trù sẽ được dùng để phóng từ phi cơ, có độ chính xác rất cao và khá rẻ tiền. GBU-39 nặng 110 kg (250 pounds), là một hệ thống dược điều khiển đường bay loại ‘inertial'(xem trên), trợ lực bằng một hệ thống chống gây nhiễm sóng từ vệ tinh và phối hợp cùng một đầu đạn xuyên phá, khi nổ bắn ra nhiều mảnh ; Kíp nổ được định giờ bằng điện tử.

   Quân đội Mỹ hiện dư thừa các động cơ rocket M26, còn giá 1 quả bom GBU-39 chỉ khoảng 40 ngàn USD.. Hệ thống quá rẻ và sẵn sàng để gửi đến Ukraine ngay vào đầu tháng Ba, 2023    

  Theo lý thuyết : HIMARS  khi bắn đạn GLSDB có thể đánh các mục tiêu xa 150km dưới mọi góc độ tấn công, và độ chính xác đạt đến 1m quanh mục tiêu..

Các yếu tố tạo thành công cho HIMARS

   HIMARS, tuy chỉ là một Hệ thống phóng rocket, nhưng các thành quả vượt kỳ vọng tại Chiến trường Ukraine đã làm tăng sự ‘ưa chuộng’, xem như một vũ khí kỳ diệu

   Thành quả này được các Nhà nghiên cứu vũ khí và chiến thuật giải thích :

• Tầm bắn xa và mức độ chính xác của Hệ thống là những chi tiết tối quan trọng cho chiến trường Ukraine. Tầm xa 70km của rockets giúp Himars nằm ngoài tầm phản pháo của Pháo binh Nga, và Himars có thể di chuyển trên các lộ trình song song với đường (ranh) phân cách chiến trường để tìm các mục tiêu, đặc biệt là các vị trí tập trung tiếp liệu, kho đạn.. của Nga (quá sâu bên vùng Nga kiểm soát mà Pháo binh Ukraine bắn không tới. Mức độ chính xác cũng quan trọng vì giảm được nhu cầu về rockets (mà ngay Mỹ và NATO cũng đang gặp khó khăn với nhu cầu quá cao của Ukraine); và nhờ hệ thống Himars có khả năng di chuyển thật nhanh, đến một nơi khác sau khi bắn, tránh không lộ vị trí để Nga có thể phản pháo. (Tuy nhiên việc Nga không thể hủy diệt HIMARS phần lớn do sự yếu kém về tình báo, canh chừng và trinh sát ISR=Intelligence, Surveillance, Reconnaissance. KQ Nga cũng không có khả năng hoạt động sâu bên trong không phận Ukraine – khi Himars khai hỏa, KQ Nga không định được nơi các rockets được phóng đi, cũng không định được cao độ để có thể gửi các phi suất  đến trấn áp!)

Thành công của HIMARS dựa phần lớn vào các software và ISR dùng để xác định mục tiêu..Ukraine đã dùng nhiều phương thức trinh sát khác nhau để nhận diện và định vị các mục tiêu Nga, kể cả các số liệu từ điện thoại di động do dân Ukraine báo.. Các tin tình báo được chia sẻ cùng hệ thống trung tâm pháo binh, qua hệ thống chỉ huy dùng các ứng dụng (app) như..Google Meets, và chuyển tiếp đến ‘một Trung tâm Tình báo Điện tử Mỹ tại Âu châu (?); tại đây các chuyên viên sẽ tổng hợp và cung cấp vị trí mục tiêu chính xác từ vệ tinh gián điệp cùng các phương tiện.. “bí mật” khác, góp lại thành target mensuration. chuyển trực tiếp đến.. rocket và rocket được phóng đi (tất cả các hoạt động điện tử chỉ mất vài giây đồng hồ)

    Một yếu tố khác, được các Nhà nghiên cứu chiến thuật nêu ra là : Quân đội Nga vẫn giữ một hệ thống tiếp liệu ‘cứng nhắc’, các tiếp liệu cần thiết đều tùy thuộc vào hệ thống đường sắt; kho đạn cũng thiết lập tại các khu vực liên hệ đến xe lửa.. Nga không có khả năng di chuyển, chuyển vận và phân tán.. Đây là những mục tiêu mà Ukraine đánh rất chính xác !

  (Nga cũng có những hệ thống phóng rockets, trên lý thuyết, có những khả năng kỹ thuật tương đương với HIMARS, như BM30- Smerch bắn rocket 300mm và BM-27 Uragan bắn rocket 220mm, dự trù để bắn phá vào các khu vực tập trung quân của NATO khi có chiến tranh. Smerch bắn xa 70km, bắn được phi đạn Glonass, dẫn đường và định vị bằng GPS,có trang bị hệ thống cảm ứng và cũng dùng cho loại Iskander 9M723, đã được Nga sử dụng trong những ngày đầu cuộc chiến, bắn phá các cơ sở hạ tầng của Ukraine.. nhưng hoàn toàn vô hiệu khi đối phó cùng HIMARS và MLRS..vì không định nổi mục tiêu?)

   Cho đến nay Nga chưa phá hủy được một giàn HIMARS nào, tuy báo chí Nga(!) cho biết là đã phá hủy đến trên 120 Himars !

   Thành tích chiến trường đã giúp Công Ty Lockheed  phá kỷ lục sản xuất và thu lợi. HIMARS bán..không kịp ! bộ Quốc Phòng Mỹ ký đơn đặt hàng trị giá 430 triệu USD..

  Công Ty (2 tháng 3) cho biết hiện tăng ca để sản xuất đến mức tối đa tại Camden , Arkansas lên 96 đơn vị/ năm

 (Ngoài Mỹ, các quốc gia  đang có HIMARS là Romania (54); Singapore (18), UAE (12), Jordan (12). Các quốc gia chờ nhận ‘hàng’ như Úc (20), Hòa Lan (20), Ba Lan (20), Taiwan (11)..

                                                                                     Trần Lý 3/2023

Nguồn: Cảm ơn Mr. TL chuyển.